Παρασκευή 24 Ιουλίου 2009

Υπομνήματα στο ευαγγέλιο του Θωμά

Ο Brandon Wason έχει αναρτήσει στο ιστολόγιό του Sitz im Leben μία χρήσιμη βιβλιογραφία υπομνημάτων στο ευαγγέλιο του Θωμά. Για το κάθε βιβλίο, που αναφέρει, παρέχει και ένα σύντομο σχολιασμό. Πραγματικά πολύ βοηθητικό για όσους ασχολούνται με το συγκεκριμένο κείμενο.
Για να διαβάσετε την ανάρτηση του Brandon, πατήστε εδώ.
(Πηγή: ιστολόγιο Exploring our Matrix)

Ο τάφος του Ηρώδη

Στο νέο τεύχος του περιοδικύ Smithsonian δημοσιεύεται ένα άρθρο σχετικά με τον πιθανό τάφο του Ηρώδη στο Ηρώδειο. Στο άρθρο παρουσιάζονται οι θέσεις του αρχαιολόγου Ehud Netzer, ο οποίος έφερε στο φως ευρήματα, τα οποία πιθανόν να συνδέονται με την τελευταία κατοικία του βασιλιά Ηρώδη.
Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο, πατήστε εδώ.
(Πηγή: PaleoJudaica)

Το νέο τεύχος του ThR

Στο νέο τεύχος του Theologische Rundschau 74:3 (2009) υπάρχει ένα μικρό αφιέρωμα στον Rudolf Bultmann:

  • Ulrich H.J. Körtner, "Rudolf Bultmann's Leben und Werk. Die Bultmann-Biographie Konrad Hammanns", 239-248
  • Torn Kleffmann, "Philosophie und Theologie. Der Briefwechsel zwischen Bultmann und Heidegger 1925-1975", 249-262

Eπιπλέον στο ίδιο τεύχος δημοσιεύονται οι εξής βιβλιοκρισίες / παρουσιάσεις:
  • D. S. DuToit, "The Oxford Handbook of Biblical Studies'", 360-362
  • Melanie Köhlmoos, "Lesarten der Bibel. Untersuchungen zu einer Theorie des Exegese des Alten Testaments", 362-364
  • Alexa Friederike Wilke, "Alttestamentliche Wissenschaft in Selbstdarstellung", 364-365

Υπόμνημα στο βιβλίο του Ιεζεκιήλ (Ο')


Από τον εκδοτικό οίκο Brill κυκλοφόρησε το υπόμνημα του John W. Olley στο ελληνικό κείμενο των Ο΄ του προφήτη Ιεζεκιήλ:

John W. Olley, Septuagint Commentary Series, Volume Ezekiel: A Commentary based on Iezekiēl in Codex Vaticanus, (Septuagint Commentary Series), Brill 2009
ISBN:
978 90 04 17713 0
€ 163.00

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Η ιδιαιτερότητα του συγκεκριμένου υπομνήματος έγκειται στο ότι αντί να αντιμετωπίσει το κείμενο των Ο΄ στη βάση της κριτικής του κειμένου και να ασχοληθεί με την εξήγηση των επιμέρους παραλλαγών του κειμένου, εξετάζει ένα ιδιαίτερο χειρόγραφο ως ένα κείμενο που αποτέλεσε ανάγνωσμα για ελληνόφωνους αναγνώστες που δε γνώριζαν εβραϊκά. Στον τόμο παρέχεται μεταγραφή του κειμένου του Ιεζεκιήλ στον κώδικα, αγγλική μετάφρασή του, αναλυτικό υπόμνημα, όπου συγκρίνεται ο αρχαιότερος P967 και το μασωριτικό κείμενο στα σημεία που διαφέρουν από το κείμενο του κώδικα. Μία άλλη σημαντική συμβολή αυτού του υπομνήματος είναι η υιοθέτηση των παραγράφων του ίδιου του κώδικα και η διερεύνηση του κατά πόσο αυτός ο χωρισμός του κειμένου επηρεάζει την κατανόησή του.

Πέμπτη 23 Ιουλίου 2009

Οι παλαιότεροι τόμοι του ICC στο διαδίκτυο

Την είδηση την είχαμε αναρτήσει και παλαιότερα. Καθώς όμως κάποιοι αναγνώστες μπορεί να μην την είχαν τότε δει και επειδή η είδηση αναφέρθηκε σε αρκετά ιστολόγια σήμερα, την επαναλαμβάνουμε. Οι παλαιότεροι τόμοι του International Critical Commentary είναι ελεύθεροι στο διαδίκτυο. Για να βρεθείτε στη σχετική σελίδα, πατήστε εδώ.
(Πηγή: Jim West)

Ένας συλλογικός τόμος για την προς Ρωμαίους

Από τον εκδοτικό οίκο Peeters κυκλοφορεί ένας συλλογικός τόμος με μελέτες για την προς Ρωμαίους επιστολή:

U. Schnelle (εκδ.), Τhe Letter to the Romans (Bibliotheca Ephemeridum Theologicarum Lovaniensium 226), Peeters 2009
ISBN: 978-90-429-2199-3
85 EURO

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Η προς Ρωμαίους επιστολή ανήκει αδιαμφισβήτητα στα σημαντικότερα κείμενα της Κ.Δ. Σε αυτόν τον τόμο ερμηνευτές από όλον τον κόσμο ερμηνεύουν κεντρικές περικοπές της επιστολής και συνδέουν την ερμηνεία τους με τη σύγχρονη προβληματική. Πρόκειται για ένα βιβλίο που δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να ενημερωθεί για τη σύγχρονη έρευνα σχετικά με αυτό το βιβλίο της Κ.Δ.

Για να δείτε τα περιεχόμενα του τόμου, πατήστε εδώ.

Ένας νέος τόμος για την προς Εβραίους

Από τον εκδοτικό οίκο Mohr Siebeck κυκλοφορεί ένας τόμος με άρθρα του καθηγητή της Κ.Δ. στην Καθολική Θεολογική Σχολή του Παν/μίου Μονάχου Knut Backhaus σχετικά με την προς Εβραίους επιστολή:

Knut Backhaus, Der sprechende Gott. Gesammelte Studien zum Hebräerbrief, (WUNT 240), Mohr Siebeck, Tübingen 2009
ISBN: 978-3-16-150027-5

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Εφαρμόζοντας μία ποικιλία μεθόδων οι 13 μελέτες αυτού του τόμου παρουσιάζουν διάφορες πλευρές της ερμηνείας της προς Εβραίους επιστολής κάνοντας ταυτόχρονα αναφορά στην έρευνα των τελευταίων 2 δεκαετιών σχετικά με το συγκεκριμένο κείμενο. Βαρύτητα σε αυτές τις μελέτες δίνεται στην εικόνα του Θεού, στη χριστολογία, στη χρήση της διακειμενικότητας και στην ανάπτυξη της γλώσσας των συμβόλων στα κείμενα της Κ.Δ., στη σχέση Ισραήλ και στην ιστορία της ελπίδας και του φόβου στον αρχέγονο χριστιανισμό και στις ηθικές βάσεις της εκκλησιαστικής κοινωνικότητας. Αυτό που ενώνει μεταξύ τους αυτούς τους διαφορετικούς τομείς, αυτό λέγεται στην επιστολή ήδη στην πρώτη πρόταση: η εμπλοκή του ίδιου του Θεού στην ιστορία της επαγγελίας του Ισραήλ και του Χριστού, κάτι, το οποίο εγγυάται και ολοκληρώνει αυτήν την ιστορία και μεταμορφώνει ουσιαστικά τη ζωή των βαπτισμένων. Η συμβολή των μελετών του τόμου έγκειται στο ότι προβάλλουν τις ερμηνευτικές δυνατότητες προσέγγισης αυτού του ασυνήθιστου κειμένου. Προσανατολισμένη βιβλικά, με ρητορικό χρώμα και βαθιά σκέψη αλλά και αναφορές στην καθημερινή ζωή, η προς Εβραίους επιστολή ερμηνεύει τον "ομιλούντα Θεό" με σκοπό να αιτιολογήσει και να εμβαθύνει στη χριστιανική ταυτότητα μέσα σε μία περίοδο κρίσης. Η επιστολή δεν είναι ούτε "απόκοσμη" ούτε "δύσκολη". Είναι η πρώτη προσπάθεια για ένα δημόσιο χριστιανικό λόγο και ταυτόχρονα ένα πρωτοποριακό κείμενο θεολογικής σκέψης.


Περιεχόμενα τόμου
  • Der Hebräerbrief : Potential und Profil. Eine Hinführung, 1-20
  • Der Hebräerbrief und die Paulus-Schule, 21-48
  • Per Christum in Deum. Zur theozentrischen Funktion der Christologie im Hebräerbrief, 49-76
  • 'Licht vom Licht'. Die Präexistenz Christi im Hebräerbrief, 77-100
  • Gott als Psalmist. Ps 2 im Hebräerbrief, 101-130
  • Zwei harte Knoten. Todes- und Gerichtsangst im Hebräerbrief, 131-150
  • Das Bundesmotiv in der frühkirchlichen Schwellenzeit. Hebräerbrief, Barnabasbrief, Dialogus cum Tryphone, 153-174
  • Das Land der Verheißung. Die Heimat der Glaubenden im Hebräerbrief, 175-194
  • Das wandernde Gotteswolk- am Scheideweg. Der Hebräerbrief und Israel, 195-214
  • Auf Ehre und Gewissen! Die Ethik des Hebräerbriefes, 215-238
  • Kult und Kreuz. Zur frühchristlichen Dynamik ihrer theologischen Beziehung, 239-262
  • Zermürbung und Zuversicht. Otto Kuss als Ausleger des Hebräerbriefes, 263-286
  • Aufbruch im Evangelium. Unruhe als urchristliches Existenzial, 287-300

Τετάρτη 22 Ιουλίου 2009

Ένας ενδιαφέρων χάρτης της Ν. Θάλασσας

Στο ιστολόγιο του Jim West διαβάζουμε για έναν ενδιαφέροντα χάρτη της Νεκρής Θάλασσας, όπου μπορεί κανείς να παρακολουθήσει τις μεταβολές στην έκταση της λίμνης και στο ύψος της στάθμης από το 3500 π.Χ. μέχρι σήμερα.
Για να βρεθείτε στη σχετική σελίδα, πατήστε εδώ.

Συνέδριο για τις σχέσεις Ρώμης και Ιουδαίας

Στο διάστημα 13-14 Σεπτεμβρίου διοργανώνεται διεθνές συνέδριο με τον τίτλο "Judaea and Rome in Coins, 65 BCE to 135 CE".

Στη συνέχεια παραθέτουμε την ανακοίνωση σχετικά με τη διοργάνωση (πηγή: Ioudaios-list, N. Kokkinos)

This event, co-ordinated by David Jacobson, Nikos Kokkinos and Philip Skingley and co-sponsored by the Institute of Jewish Studies at University College London (UCL), follows two previous London conferences ('The World of the Herods and Nabataeans' in 2001 and 'Herod and Augustus' in 2005), which were successful events and have become reference points.

The period covered spans the Roman conquest of Judaea by Pompey through to the last major Jewish uprising against Roman rule under Simon Bar-Kokhba, and encompasses the birth of Christianity. The past few decades have seen considerable advances in numismatic scholarship dealing with this period, partly stimulated by archaeological exploration and numerous coin finds, which have shed new light on the historical events and associated political, social and economic issues. We should like to use this conference to exchange views and analyse the fresh developments from new perspectives.

Well-known experts in the fields of Roman and Jewish numismatics will be delivering lectures in four sessions over two days, these are:

Michel Amandry, Dan Barag, Julian Bowsher, Andrew Burnett, Kevin Butcher, Ted Buttrey, David Hendin, David Jacobson, Morten H rning Jensen, Nikos Kokkinos, Larry Kreitzer, Kenneth Lonnqvist, Sam Moorehead and Danny Syon.

Hospitality in the form of buffet lunches and refreshments will be provided.
The Conference Proceedings will be published.

A small related exhibition will be on display in the Spink showrooms for the duration of the Conference and a visit to the British Museum is scheduled where a further related exhibition is planned.

The cost of participation for the four sessions is 80 or 50 for full-time students. To register your interest in this event please contact Philip Skingley at Spink and Son Ltd., 69 Southampton Row, Bloomsbury, London WC1B 4ET.

Tel. +44 207 563 4045 / Fax. +44 207 563 4068 or email: pskingley@spink.com

Due to limitations of capacity it is important to register your intention to attend early. A 25% deposit payable now will secure a place on a first-come first-served basis. Budget accommodation in University student halls of residence is expected to be available to attendees. If you require such accommodation, please indicate this in your registration of interest, but this needs to be notified before the end of the year.

Ένα νέο βιβλίο για το "κατέχον" στη 2 Θεσσ


Κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Mohr Siebeck μία μονογραφία για την εσχατολογία των επιστολών Α΄ και Β΄ Θεσσαλονικείς:

Fritz W. Röcker, Belial und Katechon. Eine Untersuchung zu 2Thess 2,1-12 und 1Thess 4,13-5,11, (WUNT II.262), Mohr Siebeck 2009
€ 94.00

Περιγραφή εκδοτικού οίκου
Δύο ζητήματα συγκροτούν τον πυρήνα της παρούσας μελέτης από απόψεως ιστορίας της παράδοσης σχετικά με τις εσχατολογικές παραστάσεις στις δύο επιστολές προς Θεσσαλονικείς (1 Θεσσ 4,13-5,11 και 2 Θεσσ 2,1-12): η προέλευση από απόψεως ιστορίας των παραδόσεων του χαρακτηρισμού "ἄνθρωπος τῆς ἀνομίας" (2 Θεσσ 2,3) / "ὁ ἄνομος" (2 Θεσσ 2,8) και το ζήτημα αρχέγονων χριστιανικών παραδόσεων, οι οποίες μπορεί να βρίσκονται κοντά στις εσχατολογικές παραστάσεις των δύο επιστολών προς Θεσσαλονικείς.
Όσον αφορά στην προέλευση από απόψεως ιστορίας των παραδόσεων της παράστασης "ἄνθρωποι τῆς ἀνομίας" ο συγγραφέας υποδεικνύει ότι η λ. "Βελίαλ" αποδόθηκε με τις λ. "ανομία"/"άνομος". Ο Βελίαλ χαρακτηρίζει στην Π.Δ., στο Κουμράν και στα παλαιοδιαθηκικά ψευδεπίγραφα καθώς και στην Κ.Δ. καταστάσεις ή πρόσωπα, τα οποία στρέφονται εναντίον του νόμου του Θεού ή του ίδιου Θεού. Επιπλέον ο όρος σχεδόν παντού είναι φορτισμένος με μυθικό περιεχόμενο. Ως συγγενική χριστιανική παράδοση, η οποία μπορεί να βρίσκεται στη βάση των εσχατολογικών παραστάσεων των δύο επιστολών, είναι η παράδοση, η οποία υιοθετήθηκε στο Μτ 24. Εξαιτίας της συγγένειας, που παρουσιάζουν αυτά τα δύο κείμενα, είναι πιθανό η 2 Θεσσ να θέλει να συμπληρώσει την 1 Θεσσ με στοιχεία μίας παράδοσης, όπως αυτής που απαντά στο Μτ 24. Η εγγύτητα της παρουσίας στην 1 Θεσσ και η παράσταση της καθυστέρησής της στη 2 Θεσσ κατανοούνται κάθε φορά ως αντιδράσεις, οι οποίες συνδέονται με διάφορες ερωτήσεις της κοινότητας στη Θεσσαλονίκης. Ο /το κατέχων/κατέχον θα πρέπει να ταυτισθεί με τον αγγελιοφόρο του ευαγγελίου ή το ίδιο το ευαγγέλιο.

British New Testament Society: Συνέδριο 2009~

Στην επίσημη ιστοσελίδα της British New Testament Society έχουν αναρτηθεί οι τίτλοι και οι περιλήψεις των σύντομων εισηγήσεων (short papers) που θα διαβαστούν στο πλαίσιο της φετινής συνάντησης της BNTS. Η φετινή συνάντηση (28η στη σειρά) θα λάβει χώρα στις 3-5 Σεπτεμβρίου στο πανεπιστήμιο του Aberdeen.
Κύριοι ομιλητές θα είναι οι: Helen Bond (Univ. of Edinburgh), David Parker (Univ. of Birmingham) και Todd Klutz (Univ. of Manchester).

Θα διαβαστούν επίσης και οι εξής σύντομες εισηγήσεις:
Nijay Gupta, "What 'mercies of God'? oiktirmos in the LXX as the context and background for Paul's programmatic use in Romans 12." (περίληψη-abstract)
Derek Brown, "'So that we may not be outwitted by Satan': Paul's Concern for Satan Activity in Corinth " (περίληψη - abstract)

Jason Mason, "Paul's Critique of the Two-Ways Scheme in Romans 7" (περίληψη - abstract)

Susan Docherty, "he Use of the Old Testament in the New: Engaging with Current Developments in Jewish Studies" (περίληψη -abstract)

Jonathan Norton-Piliavsky, "Rhetorical and logical modes of reference to Jewish scripture in Paul's letters" (περίληψη - abstract)

Επίσης έχει αναρτηθεί το πρόγραμμα των περισσοτέρων σεμιναρίων που θα λάβουν χώρα στο πλαίσιο της ίδιας διοργάνωσης. Για να δείτε το πρόγραμμά τους, πατήστε εδώ.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το συνέδριο, επισκεφτείτε την σελίδα της BNTS

Το νέο τεύχος του RSR

Στο νέο τεύχος του Revue des sciences religieuses 92:3 (2009) δημοσιεύονται τα εξής άρθρα βιβλικού ενδιαφέροντος:

  • Eberhard Bons; Françoise Vinel, :'Le Psaume 23 (22) : 'le Seigneur est mon berger''' , 309-312
  • Regine Hunziker-Rodewald, "Le Psaume 23 selon la version massorétique : à propos des aspects solaires du Dieu-berger", 313-324
  • Bons, Eberhard, "La version grecque du Psaume 23 (22) : observations sur le texte de départ de l'exégèse patristique", 325-335
  • Françoise Vinel, "Interpréter le Psaume 23 (22) : sens littéral, sens historique", 337-352
  • Emanuela Prinzivalli, "Didimo il Cieco e l'interpretazione des Salmo 23 (22)", 353-364
  • Patrick Descourtieux, "Le Psaume 23 (22) chez les Pères latins, de Cyprien à Bède le Vénérable", 365-393
  • Denis Fricker, "Interpréter le Psaume 23 (22), entre hier et aujourd'hui", 395-409

Τρίτη 21 Ιουλίου 2009

JHS: ένα νέο άρθρο για τους Νόμους του Δευτερονομίου και τη χρονολόγησή τους

Στην ιστοσελίδα του περιοδικού Journal of Hebrew Scriptures 9 (2009) έχει αναρτηθεί το άρθρο του Ernst Axel Knauf για τη χρονολόγηση των Νόμων του Δευτερονομίου:

Observations on Judah’s Social and Economic History and the Dating of the Laws in Deuteronomy

Ο συγγραφέας σχολιάζει κριτικά την πρόσφατη μελέτη του Nadav Na'aman και αντιπροτείνει στη δική του χρονολόγηση των Νόμων του Δευτερονομίου κατά τον 6ο αι. τον 7ο αι.

(Πηγή: Jim West)

Βιβλιοκρισίες στο RBL 21/07/2009

Στη νέα ηλεκτρονική έκδοση του Review of Biblical Literature έχουν αναρτηθεί οι εξής βιβλιοκρισίες:

Peter Bouteneff, Beginnings: Ancient Christian Readings of the Biblical Creation Narratives
Reviewed by Korinna Zamfir

Michael Erler and Stefan Schorn, eds., Die griechische Biographie in hellenistischer Zeit: Akten des internationalen Kongresses vom 26.-29. Juli 2006 in Würzburg
Reviewed by Stephan Witetschek

Tamara Cohn Eskenazi and Andrea L. Weiss, eds., The Torah: A Women's Commentary
Reviewed by Amelia Devin Freedman

Frank Holzbrecher, Paulus und der historische Jesus: Darstellung und Analyse der bisherigen Forschungsgeschichte
Reviewed by Edwin Broadhead

H. A. G. Houghton, Augustine's Text of John: Patristic Citations and Latin Gospel Manuscripts
Reviewed by Craig R. Koester

Patrick Hunt, Poetry in the Song of Songs: A Literary Analysis
Reviewed by Stefan Fischer

Mark J. Keown, Congregational Evangelism in Philippians: The Centrality of an Appeal for Gospel Proclamation to the Fabric of Philippians
Reviewed by James Miller

John S. Kloppenborg, Q, the Earliest Gospel: An Introduction to the Original Stories and Sayings of Jesus
Reviewed by Christopher Tuckett

Bruce J. Malina and John J. Pilch, Social-Science Commentary on the Book of Acts
Reviewed by Kenneth D. Litwak

Vanessa R. Sasson, The Birth of Moses and the Buddha: A Paradigm for the Comparative Study of Religions
Reviewed by Marco Frenschkowski

James T. Sparks, The Chronicler's Genealogies: Towards an Understanding of 1 Chronicles 1-9
Reviewed by Gershon Galil

Oda Wischmeyer and Stefan Scholz, eds., Die Bibel als Text: Beiträge zu einer textbezogenen Bibel-Hermeneutik
Reviewed by Mark W. Elliott

Δευτέρα 20 Ιουλίου 2009

Γαλ 4,21-5,1: αλληγορία ή τυπολογία;

Στο ιστολόγιο Café Apocalypsis έχει αναρτηθεί ένα πολύ ενδιαφέρον σύντομο κείμενο για το Γαλ 4,21-5,1, όπου ο Παύλος παρουσιάζει το παράδειγμα της Άγαρ και της Σάρρα και των υιών τους και παρατηρεί ότι αυτά τα πρόσωπα και γεγονότα "ἐστιν ἀλληγορούμενα". Η ερμηνεία ωστόσο έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση μέχρι σήμερα, καθώς η ερμηνεία του Παύλου εδώ ομοιάζει περισσότερο την τυπολογία και λιγότερο την αλληγορία. Ο Jason Meyer στο ιστολόγιο παρουσιάζει τις τρεις βασικές κατευθύνσεις στην έρευνα σχετικά με το συγκεκριμένο παύλειο κείμενο και την ερμηνεία του αποστόλου: α) αλληγορία, β) τυπολογία και γ) και τα δύο. Ο ίδιος ο Meyer κλίνει προς την πρώτη εκδοχή για τους εξής λόγους: 1) η συνειδητή χρήση εκ μέρους του του όρου"ἀλληγορία" αντί του όρου "τύπος", β) η ερμηνεία που παρέχει ο απόστολος εξυπηρετεί τους σκοπούς της αλληγορίας (αντιστροφή του ορίζοντα του κειμένου και αιφνιδιασμός του αναγνώστη) και γ) ο τρόπος που προσεγγίζει ο Παύλος το πρόσωπο του Αβραάμ και την ιστορία του προδίδει μία αλληγορική κατανόηση της ιστορίας.

[Α.Τ.: Αλληγορία και τυπολογία συνιστούν δύο από τις σημαντικότερες ερμηνευτικές τάσεις στην αρχαία χριστιανική γραμματεία (μαζί με την τροπολογική, την ιστορική και αναγωγική, σύμφωνα με τον ορισμό του αγ. Ι. Κασσιανού, conlationes 14,8). Η τυπολογική ερμηνεία στηρίζεται στη βεβαιότητα ότι οι δύο Διαθήκες, Παλαιά και Καινή, αποτελούν μία ενότητα και χρησιμοποιεί ουσιαστικά το σχήμα εκπλήρωση-υπόσχεση. Πρόσωπα και γεγονότα της Π.Δ. αναφέρονται στον Χριστό ή σε πρόσωπα που συνδέονται μαζί του. Αυτοί οι παλαιοδιαθηκικοί τύποι έχουν τους αντίτυπούς τους στην εποχή της Κ.Δ. και ερμηνεύονται επομένως χριστολογικά. Η αναλογία τύπου και αντιτύπου πρέπει να είναι πραγματική και σύμφωνη με την ουσία τους. Η τυπολογική ερμηνεία στηρίζεται στην αρχή της αναλογίας ανάμεσα στο παλαιότερο και στο νεότερο. Ο ίδιος ο Παύλος ερμηνεύει με αυτόν τον τρόπο το γεγονός της Εξόδου (χρησιμοποιεί τη λ. "τυπικῶς") στο 1 Κορ 10,11 εξ. Συχνά μάλιστα στους Πατέρες η τυπολογία αποκτά ένα επίκαιρο περιεχόμενο καθώς συνδέεται με τη λειτουργική ζωή της Εκκλησίας. Οπωσδήποτε η κίνηση της τυπολογίας είναι οριζόντια και γραμμική καθώς αναζητά αναλογίες στην πορεία της ιστορίας. Από την άλλη η αλληγορία χαρακτηρίζεται από μία "κάθετη" ερμηνευτική πορεία, όπου ο βιβλικός λόγος γίνεται φορέας των θεϊκών ιδεών. Ο όρος "αλληγορία" απαντά για πρώτη φορά στον Πλούταρχο, ο οποίος σημειώνει ότι ουσιαστικά αποδίδει τον αρχαιότερο όρο "ὑπόνοια" (Πῶς δεῖ τὸν νέον ποιημάτων ἀκούειν 19e). Η αλληγορία κατέστη, ως γνωστόν, μία από τις βασικές ερμηνευτικές τάσεις της αρχαίας Εκκλησίας και συνδέθηκε με την Σχολή της Αλεξάνδρειας. Μολονότι συχνά κατηγορείται ότι επηρεασμένη από την πλατωνική φιλοσοφία αρνήθηκε την ιστορική διάσταση του κειμένου, στην πραγματικότητα -εκτός από τις περιπτώσεις που εκδηλώθηκαν ακρότητες- ποτέ δεν αρνήθηκε τον ιστορικό χαρακτήρα των βιβλικών γεγονότων (βλ. για παράδειγμα Ωριγένους, Περὶ ἀρχῶν IV, 3, 3). Mία αλληγορική ερμηνεία της προφητείας, της ηθικής διδασκαλίας της Αγ. Γραφής ή πολύ περισσότερο του Σταυρού και της Ανάστασης του Χριστού δεν είναι αποδεκτή. Η αλληγορία προσανατολίζεται κυρίως στην ερμηνεία δύσκολων βιβλικών χωρίων με σκοπό να τα καταστήσει ωφέλιμα και επίκαιρα. Και οι δύο, τυπολογία και αλληγορία, στηρίζονται στις αναλογίες, αν και έχουν η καθεμιά διαφορετική προοπτική. Η τυπολογία συγκρίνει παρόμοια πραγματικότητες που βρίσκονται στο ίδιο ιστορικό επίπεδο (οριζόντια διάσταση), ενώ η αλληγορία προτιμά τη σύγκριση πραγματικοτήτων που βρίσκονται σε διαφορετικά επίπεδα (κάθετη διάσταση). Από τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι η χρήση του όρου "ἀλληγορούμενα" μοιάζει αμφίσημη στο επίμαχο κείμενο της Γαλ. Αυτό ήταν ήδη γνωστό στους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι έδωσαν διάφορες εξηγήσεις: ο Χρυσόστομος για παράδειγμα μίλησε για καταχρηστική χρήση του όρου εδώ.
Με το θέμα ασχολήθηκε ο καθηγητής Γ. Γαλίτης σε ένα, κατά τη γνώμη μου, ιδιαίτερα ενδιαφέρον και εμπεριστατωμένο άρθρο του: G. Galitis, "Gesetz und Freiheit. Die Allegorie von Hagar und Sara in Gal 4,21-5,1", στο έργο: A. Vanhoye (εκδ.), La foi agissant par l’ amour (Galates 4,12-6,16), Rome 1996, σσ. 41-78.
Σε αυτή τη μελέτη ο καθηγητής υποστηρίζει ότι στη Γαλ πρόκειται για αλληγορία με τη γενική σημασία του όρου και τυπολογία με την ειδική (η τυπολογία ως υποκατηγορία της αναλογίας) και παραπέμπει στην παρατήρηση, η οποία έχει γίνει από έγκριτους πατρολόγους ότι τα όρια μεταξύ αλληγορίας και τυπολογίας είναι ρευστά κατά την αρχαιότητα. Ουσιαστικά οι δύο ερμηνευτικές τάσεις συμπληρώνουν η μία την άλλη, κάτι που φαίνεται ότι ήταν γνωστό στους αρχαίους συγγραφείς και στους Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι δεν αισθάνονται υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν αποκλειστικά τη μία την άλλη ερμηνευτική προσέγγιση, αλλά συχνά τις συνδυάζουν].

Η Μάρθα στην αρχαία χριστιανική παράδοση

Από τον εκδοτικό οίκο Brill κυκλοφορεί ένα νέο βιβλίο για τη Μάρθα και την πρόσληψη αυτής της βιβλικής μορφής στην αρχαία χριστιανική γραμματεία.

Allie M.Ernst, Martha from the Margins. The Authority of Martha in Early Christian Tradition, (VigChr Suppl. 98), Leiden 2009
ISBN: 978 90 04 17490 0
€ 121.00

Περίληψη εκδοτικού οίκου
Στη λαϊκή αντίληψη η Μάρθα κατέστη συνώνυμη με την πολυάσχολη νοικοκυρά, η οποία αγχώνεται μέσα στις υπερβολικές προετοιμασίες. Η Μάρθα όμως που γνώριζαν οι αρχαίοι χριστιανοί είναι πολύ μακριά από αυτό το στερεότυπο. Είναι κυρίως γνωστή από την ιστορία της ανάστασης του Λαζάρου καθώς και ως απόστολος και μάρτυρας της ανάστασης. Η συγγραφέας συγκεντρώνει και εκτιμά τις αρχαίες παραδόσεις για τη Μάρθα στα λειτουργικά και άλλα κείμενα και στην εικονογραφία.
Μέσα από αυτές τις πληροφορίες καθιστά σαφές ότι η σημασία της Μάρθας έχει υποτιμηθεί και επαναφέρει στο προσκήνιο μία σημαντική και διαδεδομένη παράδοση για τη Μάρθα ως απόστολο και ως μορφή αυθεντίας για τους αρχαίους χριστιανούς. Η ανάλυση των παραδόσεων για τη Μάρθα με ιδιαίτερη έμφαση στο φύλο και στην αυθεντία καθιστούν το βιβλίο μία σημαντική συμβολή στις σπουδές για τις γυναίκες στον αρχέγονο χριστιανισμό.

Περιεχόμενα
List of Illustrations
Preface
Acknowledgements
List of Abbreviations

1. Retrieving Martha from the Margins

2. A Second Peter? Martha in the Gospel of John

3. A different tomb, a different story: The Epistula Apostolorum

4. Apostola Apostolorum: Hippolytus on the Song of Songs

5. Singing a new song: Martha in liturgy and hymnody

6. Picturing the myrrhophore

7. Martha, diakonia and the Gospel of Luke

8. A Eucharistic ministry for Martha: The Apostolic Church Order and the Acts of Philip

9. Martha as authority figure for early Christian groups

10. Gathering the strands

Bibliography
Appendix
Indices

Κυριακή 19 Ιουλίου 2009

Το νέο τεύχος του Bibel und Kirche

Το νέο τεύχος του Bibel und Kirche 64:4 (2009) είναι αφιερωμένο την έννοια της θυσίας στην Π.Δ. και στην Κ.Δ.:

Bernd Janowski, "Homo ritualis. Opfer und Kult im alten Israel", 134-140
Η θυσία ανήκει στα πρωταρχικά φαινόμενα του ανθρώπινου πολιτισμού. Με τη βοήθειά της ο άνθρωπος προσπαθεί να δημιουργήσει σχέσεις με τον κόσμο των θεών, ώστε να προκαλέσει ή να ελέγξει την επέμβασή τους στο δικό του κόσμο. Ο homo ritualis κινείται στη συνάφεια θεσμοθετημένων λατρευτικών πράξεων, οι οποίες καθιστούν δυνατή τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων και παρέχουν προσανατολισμό στη ζωή. Για πολλούς σύγχρονους ανθρώπους η θυσία παραμένει κάτι το ξένο και το απορριπτέο, διότι εκπληρώνει με υλικό τρόπο αυτό που έχει πνευματικό περιεχόμενο, δηλ. τη συνάντηση με τον άγιο Θεό. Ότι η λατρεία είναι ο τόπος της παρουσίας του Θεού και της συνάντησης με αυτόν, αυτό το καθιστά σαφές η αιτιολογία του θυσιαστικού βωμού στο Εξ 20,24-26 ή -via negativa - η κριτική των προφητών για τη θυσία και τη λατρεία. Ο διαδεδομένος λόγος περί "τέλους της θυσίας" φαίνεται να αγνοεί αυτές τις συνάφειες και δε λαμβάνει σοβαρά υπόψη τη σύνθετη διαδικασία της μεταμόρφωση του λατρευτικού στοιχείου μέσω του φαινομένου της μεταφοράς (Metaphorisierung).

Thomas Hieke, "Der Kult ist für den Menschen da. Auf Spurensuche in den Opfervorschriften von Levitikus 1-10", 141-147
Οι περιγραφές της θυσίας στο Λευτ 1-10, οι οποίες με μια πρώτη ματιά φαίνονται πολύ τεχνικές, περιέχουν ίχνη έμμεσων αναφορών στην ιδέα ότι η θυσιαστική λατρεία υπηρετεί τη σωτηρία και την ευημερία των ανθρώπων. Είναι μια έκφραση της επικοινωνίας με τον Θεό, όπου στον άνθρωπο, που την προσφέρει,
παρέχεται η διαβέβαιωση της ευαρέστησης του Θεού (Λευιτ 1-3). Συγκεκριμένες θυσίες (Λευιτ 4-5) συμβάλλουν στο να απομακρυνθούν οι "αμαρτίες". "Αμαρτίες" είναι όλα, όσα υπεισέρχονται μεταξύ ανθρώπου και Θεού και τους χωρίζουν και όσα εξαιτίας μιας ακούσιας εσφαλμένης συμπεριφοράς, προκαλούν ανασφάλεια και αποξένωση στον άνθρωπο και καταστρέφουν ή διαταράσσουν τη σχέση του με τον Θεό. Σύμφωνα με την αφηγηματική δομή του βιβλίου του Λευιτικού ο ίδιος ο Θεός προβάλλει την τελετουργία ως την οδό που οδηγεί στη "συμφιλίωση". Η συμφιλίωση όμως είναι επίσης η απομάκρυνση όσων προκαλούν την αποξένωση και η αποκατάσταση της σχέσης με το Θεό καθώς επίσης και η επανένταξη του ανθρώπου στη λατρευτική κοινότητα. Με αυτόν τον τρόπο ο Θεός ανοίγει το δρόμο στον άνθρωπο να σταθεί ενώπιόν του.

Dorothea Erbele-Küster, "Kult und Geschlecht. Kult(un)fähigkeit in Levitikus 11-15", 148-150
Στην καρδιά του Νόμου βρίσκονται οι εντολές για την καθαρότητα (Λευιτ 11-15). Σε αυτές το ανθρώπινο σώμα και οι σωματικές λειτουργίες
συνδέονται με τη λατρεία. Σημαντικό ρόλο σε αυτές επίσης διαδραματίζει το φύλο. Έτσι για παράδειγμα η γέννηση ενός παιδιού έχει ως αποτέλεσμα η γυναίκα να είναι ανάλογα με το φύλο του παιδιού για κάποιο διάστημα "ακάθαρτη" λατρευτικά. Σε αυτό το διάστημα μη δυνατότητας συμμετοχής στη λατρεία θα πρέπει να ληφθούν ορισμένα μέτρα, ώστε να μη τεθεί σε κίνδυνο το ιερό. Στο συγκεκριμένο άρθρο η συγγραφέας πραγματεύεται εκτός από το ζήτημα της δυνατότητας ή μη συμμετοχής στη λατρεία γυναικών (και ανδρών), τη σημασία του ζεύγους εννοιών "καθαρό-ακάθαρτο" και παρέχει εναλλακτικές δυνατότητες μετάφρασής τους.

Thomas Staubi, "Räuchern, libieren, spenden. Opfer im altisraelitischen Alltag", 152-157
Εκτός από το Ναό υπήρχαν στον αρχαίο Ισραήλ μία σειρά από θυσίες, οι οποίες ήταν στενά συνδεδεμένες με την καθημερινή ζωή. Σε αυτές ανήκαν το θυμίαμα, οι σπονδές και προσφορά τροφών στη "βασίλισσα του ουρανού", η ευχαριστία για τις δωρεές της γης και των δένδρων στα αλώνια και στα ελαιοτριβεία ή ο εφοδιασμός των νεκρών για το ταξίδι τους στην Sheol. Στη μορφή της παροχής φιλοξενίας και της φροντίδας των φτωχών αυτές οι ανεξάρτητες από το Ναό θυσίες αποκτούσαν επίσης τη μορφή της φιλανθρωπίας. Έτσι υπήρχε η ελπίδα για την εξιλέωση και τη συγχώρηση των αμαρτιών καθώς και για ευλογία.

Michael Theobald, "'Verflucht ist jeder, der am Holz hängt". Die Deutung des Todes Jesu nach Gal 3,6-14", 158-165
Ο Παύλος
διατυπώνει την κεντρική ιδέα του θανάτου του Ιησού με μη λατρευτική θυσιαστική γλώσσα, όταν παρατηρεί στη Γαλ ότι "ο Χριστός πέθανε για μας". Δυστυχώς δεν εξηγεί στους αποδέκτες της επιστολής του με ποιο τρόπο ο θάνατος του Χριστού ωφελεί όλους εμάς, αλλά η διατύπωσή του φαίνεται να προϋποθέτει απλά τη γνώση από μέρους των αναγνωστών της σημασίας αυτής της φράσης. Μία εξαίρεση αποτελεί το Γαλ 3,6-14. Εκεί απαντά η κατανόηση του σωτηριώδους θανάτου του Ιησού με τη βοήθεια της έννοιας της αντιπροσωπευτικής θυσίας.

Gabriella Gelardini, "Von Bundesbruch zu Bundeserneuerung. Das sühnende Opfer im Hebräerbrief", 166-172
Η προς Εβραίους είναι ένα μεσσιανικό κωδικοποιημένο κήρυγμα της συναγωγής, όπου ερμηνεύονται τα Εξ 32 και Ιερ 31,31-34. Στον παλαιστινιακό τριετή λατρευτικό κύκλο αυτά τα δύο αναγνώσματα προβλέπονται για την Tischa be-Aw, την ημέρα νηστείας, κατά την οποία μαζί με την αθέτηση της διαθήκης στο Σινά και στην Kadesh-Barnea -εξαιτίας των οποίων η γενιά της Εξόδου δεν αξιώθηκε να δει τη Γη της Επαγγελίας- οι Ισραηλίτες πενθούν και την καταστροφή των δύο Ναών. Ο συγγραφέας της επιστολής παρηγορεί τους αναγνώστες του γι' αυτήν την απώλεια τονίζοντας ότι ο αρχιερέας Ιησούς παρέχει τον εξιλασμό για την ανανέωση της Διαθήκης, όπως κάποτε έκανε και ο Μωυσής
κατά την ημέρα του Εξιλασμού.

Wolfgang Palaver, "Ende oder Transformation des Opfers? René Girards Ringen um eine Opfertheorie", 173-178
Για πολλά χρόνια ο René Girard "πάλεψε" τη διατύπωση μίας ικανοποιητικής θεωρίας για τη θυσία. Ενώ αρχικά τόνισε τη διάκριση της αρχαϊκής θυσίας και του βιβλικού μηχανισμού του αποδιοπομπαίου τράγου, μια διάκριση που τον εμπόδιζε να κατανοήσει το θάνατο του Ιησού στο σταυρό ως θυσία, τονίζει σήμερα μία σχέση μεταξύ των δύο αυτών μορφών θρησκείας. Στη χριστιανική θυσία αναγνωρίζει τώρα τη μεταμόρφωση του αρχαϊκού θεσμού και απορρίπτει έτσι ως αυταπάτη οποιαδήποτε απομάκρυνση του ανθρώπου από τη θυσία.